เรือนไทยภาคเหนือ - เรือนสมัยกลาง

เรือนไทยภาคเหนือ - เรือนสมัยกลาง

ถือเป็นเรือนพื้นเมืองของล้านนาอีกรูปแบบหนึ่งเกิดจากการผสมผสานทางวัฒนธรรมการปลูกสร้างแบบดั้งเดิมและวัฒนธรรมที่ชาวล้านนา ได้รับมาจากภายนอก เรือนสมัยกลางมีรูปแบบเป็นเรือนไม้จริง หรือเรือนเครื่องสับขนาดใหญ่ใต้ถุนสูง แบบประเพณีดั้งเดิมของล้านนาไม่มีกาแลแต่ใช้ปั้นลมแบบภาคกลาง  ซึ่งเป็นที่นิยมมากในลำปางและเมืองแพร่ หากเป็นบ้านของชนชั้นขุนนางมักเป็นเรือนแฝดเกาะกลุ่มกันตั้งแต่ 2 หลังขึ้นไป

• กาแล เอกลักษณ์ล้านนา   

ส่วนปลายของจั่วที่ไข้วกันบนหลังคามีไม้ปั้นลมที่ชาวเหนือเรียกส่วนนี้ว่า "กาแล"ไม้กาแลให้พริ้วงามอ่อนช้อย     หรือกาแลเป็นเรือนพักอาศัยของผู้มีอันจะกินนำชุมชน หรือเรือนบุคคลให้วัสดุก่อสร้างคุณภาพดีเยี่ยม การช่างฝีมือประณีต ภาษา
ถิ่นในปัจจุบัน   เรียกว่า" เรือนบ่าเก่า " หรือ เรือนทรงโบราณ

• แม่เตาไฟ

กระบะมีกรอบไม้บรรจุดินและขี้เถ้าอัดแน่น วางเส้าหรือหิน 3 ก้อน หรือหลักสามขา เป็นเตาไฟ สำหรับหุงต้มอาหาร

• เติ๋น   

เป็นเนื้อที่กึ่งเปิดโล่ง มีขนาดไม่เล็กกว่าห้องนอน เป็นเนื้อที่ใช้งานได้อเนกประสงค์   เรือนที่มีห้องนอนเดียวจะใช้เติ๋นเป็นห้องนอนของลูกชายลูกสาวนอนกับพ่อแม่ ถ้าเป็นเรือนขนาดเล็กหรือเรือนไม้ มักจะตั้งร้านน้ำ ณ บริเวณเติ๋นนี้ด้วยบางทีทำฝ้าตะแกรงไม้ไผ่สานโปร่งอยู่เหนือเติ๋นไว้เก็บของจิปาถะ

• ควั่น

บริเวณเพดานของเติ๋น ห้อยโครงไม้ตารางยึดแขวนกับขื่อโครงหลังคา ใช้เก็บของเครื่องใช้ต่าง ๆ โดยเฉพาะคนโทน้ำ

• ตามน้ำและฮานน้ำ   

ตามน้ำภาษาทางเหนือ แปลว่า ให้ทานน้ำ หม้อน้ำ หรือ คนโทน้ำ วางใกล้ประตูทางเข้าบ้านบ้าง บนโคนต้นไม้บ้าง มีใบไม้หรือใบเฟิรน์ห่อหุ้ม เพื่อให้น้ำเย็นอยู่เสมอ พร้อมกระบวยตักน้ำเพื่อให้คนได้ดื่ม

• อ่อมริน

ในเรือนสมัยกลาง เรือนครัวจะแยกออกไปอีกหลังหนึ่งวางขนานกับเรือนใหญ่หรือเรือนนอน ชายคาของเรือนนอนและเรือนครัวจะมาจรดกันบริเวณช่องทางเดินใต้ชายคานี้ เรียกว่า อ่อมริน

• หำยนต์   

แผ่นไม้ศักดิ์สิทธิ์เป็นไม้แผ่นเดียวแกะสลักลวดลายสวยงามเป็นแผ่นไม้ที่เชื่อกันว่าจะป้องกันสิ่งไม่ดี ที่จะเข้าสู่ประตูห้องนอน ติดไว้เหนือวงกบด้านบน

• มุงดินขอ

ดินขอหมายถึง กระเบื้องดินเผา หากเป็นหลังคามุงกระเบื้องไม้ ภาษาพื้นเมืองเรียกว่า   มุงเป็นเกล็ด

• ใต้ถุนสูง   

ใช้สำหรับเก็บเครื่องมือเครื่องใช้บางครั้งตั้งหูกทอผ้าหรือนั่งเล่นหรือเป็นที่รับแขก

อ้างอิงต้นฉบับ : http://www.khonthai.com/Vitithai/north2.htm

ต้องการอ่านเนื้อหาทั้งหมด ไปหน้ารวม link เรือนไทยสี่ภาค คลิ๊กเลยจ้า!