ชนเผ่าลาหู่ - เครื่องตีเหล็ก

ชนเผ่าละหู่ :เครื่องตีเหล็ก

ชาวบ้านละหู่มีความเชื่อกันว่า สมัยก่อนพระเจ้าเป็นผู้สร้างสิ่งมีชีวิตทั้งหลายขึ้นมา แต่ยังขาดคนตีเหล็กสำหรับไว้ตีเครื่องมืออุปกรณ์ในการทำไร่ทำสวน เช่น มีด จอบ เป็นต้น พระเจ้าจึงได้สร้าง จะลี้ ขึ้นมาเพื่อรับหน้าที่เป็นคนตีเหล็กประจำหมู่บ้านลาหู่ เมื่อเครื่องมือการทำไร่ทำสวนชำรุดเสียหาย จะลี้ก็จะซ่อมให้ และถ้าเครื่องมือที่ทำมีขนาดใหญ่ เจ้าของที่จะให้ทำเครื่องมือนั้นก็ต้องไปช่วยจะลี้ทำด้วย เมื่อชาวบ้านได้รับผลผลิตจากการทำไร่ทำสวน ก็ต้องนำผลผลิตนั้นมาให้จะลี้ก่อนเป็นคนแรก และจะลี้ก็จะอวยพรให้ผลผลิตในปีนี้ รวมถึงปีต่อ ๆ ไปอุดมสมบูรณ์ และเจริญงอกงาม นอกจากนี้ ชาวบ้านต้องไปช่วยครอบครัวของจะลี้ถางไร่ ปลูกข้าว และเก็บเกี่ยวด้วย

เมื่อจะลี้ว่างจากการตีเครื่องมือทำไร่ทำสวนแล้ว ก็จะทำเครื่องมือในการล่าสัตว์ให้กับชาวบ้าน เช่น ปืนแก๊ป มีด เป็นต้น และถ้าชาวบ้านล่าได้สัตว์ใหญ่ก็ต้องแบ่งส่วนคอของสัตว์นั้นให้จะลี้ด้วย ถ้าหากจะลี้เสียชีวิตลง คนในหมู่บ้านก็จะต้องเลือกจะลี้คนใหม่ขึ้นมาแทนจะลี้คนที่เสียชีวิตไป โดยคนที่จะมาเป็นจะลี้คนใหม่ต้องเป็นคนที่มีความสามารถ และเชี่ยวชาญในการตีเหล็กเป็นอย่างดี ซึ่งชาวบ้านก็จะปฏิบัติเช่นนี้ยังสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน

                 ที่ตีเหล็ก

ประโยชน์ของเครื่องตีเหล็ก
1. เพื่อใช้ในการทำเครื่องมือ หรืออุปกรณ์ในการทำไร่ทำสวน
2. เพื่อใช้ในการซ่อมเครื่องมือ หรืออุปกรณ์ในการทำไร่ทำสวน เมื่อชำรุด เสียหาย

อุปกรณ์ที่ใช้ในการตีเหล็ก
1. เหล็ก
2. ที่เป่าลม
3. คีมจับเหล็ก
4. ค้อนตีเหล็ก
5. ที่เจียเหล็ก
6. ฐานตีเหล็ก
7. อ่างใส่น้ำ
8. มีดสำหรับผ่าเหล็ก
9. ถ่าน

วิธีการตีเหล็ก
1. ติดไฟให้ร้อนโดยการดึงเครื่องเป่าลม
2. นำเหล็กเผาไฟให้ร้อนจนแดง เพื่อให้เหล็กอ่อนตัว
3. ถ้าเหล็กใหญ่มากก็ผ่าให้มีขนาดตามต้องการ
4. นำไปเผาไฟอีกครั้งจนเหล็กแดง
5. นำเหล็กที่เผาจนแดงได้ที่มาตีเป็นเครื่องมือต่างๆ
6. เมื่อได้เป็นเครื่องมือแล้วเอามีดขัดให้บาง
7. นำไปเผาไฟให้แดงอีกครั้ง
8. นำมาชุบน้ำเพื่อเพิ่มความคม
**ในการตีเหล็กต้องมีผู้ช่วยอย่างน้อย 3 คน แต่ถ้าเป็นงานหลัก หรืองานที่สำคัญๆ จะลี้จะทำเอง เช่น ขั้นตอนการชุบน้ำ การตีเหล็ก

                 ที่เป่าลม

 
อ่างใส่น้ำ

สถานที่ในการตีเหล็ก
สถานที่ในการตีเหล็กนั้นจะใช้ตรงไหนก็ได้ภายในหมู่บ้าน แต่เพื่อความสะดวกในทุก ๆ ด้าน ควรจะอยู่ใกล้ ๆ กับบ้านของจะลี้ และชาวบ้านก็มีความเชื่อว่า สถานที่ตีเหล็กประจำหมู่บ้านเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ถ้าบุคคลใดลบหลู่ หรือกระทำการใด ๆ ที่ไม่สมควรก็จะทำให้บุคคลนั้นมีอันเป็นไปได้    

ฐานตีเหล็ก

สภาพปัจจุบัน
ปัจจุบันหมู่บ้านลาหู่ยังมีการตีเหล็กอยู่ แต่จะไม่มีจะลี้ที่ เป็นช่างตีเหล็กประจำหมู่บ้าน เนื่องจากสภาพการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีในปัจจุบัน ทำให้หาซื้อเครื่องมือในการทำไร่ทำสวนได้ง่ายตามท้องตลาด และอีกอย่างชาวบ้านไม่มีที่ดินทำกิน เครื่องมือต่าง ๆ ในการทำไร่ทำสวนก็ไม่จำเป็นต้องใช้อีกต่อไป ส่งผลให้จะลี้ประจำหมู่บ้านลดบทบาทลงไปมาก ทำให้จะลี้ในปัจจุบันหายไปในที่สุด แต่ถ้าเครื่องมือต่าง ๆ มีการชำรุดเสียหายชาวบ้านก็จะซ่อมกันเอง