วันที่เอกสารถูกสร้าง: 
18/01/2008
ที่มา: 
มูลนิธิกระจกเงา โครงการพิพิธภัณฑ์ชาวเขาออนไลน์

นิทานม้ง-ซาวก่าวดู้

กาลครั้งหนึ่ง ครอบครัวแสนสุขใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันมานาน จนกระทั่งวันหนึ่ง พ่อซึ่งเป็นเสาหลักของครอบครัวได้เสียชีวิต ลงเหลือเพียง แม่กับลูกน้อย ทุกวันต้องออกไปทำไร่เพื่อเลี้ยงดูลูก นางรู้สึกอ้างว้าง อยากมีใครสักคนที่จะช่วยดูแลครอบครัว นางคิดอยากจะแต่งงานใหม่ วันหนึ่งนางได้มีโอกาสรู้จักกับพ่อหม้ายรูปงามคนหนึ่ง รู้สึกพอใจกันทั้งสองฝ่ายจึงตกลงอยู่ด้วยกัน โดยนางทิ้งให้ “ ตุ้นจั่ว ” ซึ่งเป็นลูกชาย อยู่คนเดียว

ตุ้นจั่วต้องขึ้นดอยไปตัดกล้วยมาเป็นอาหารให้หมูทุกวัน หลายปีผ่านไป เขาก็เติบโตเป็นหนุ่ม มีคนมาจ้างเขาให้ไปเลี้ยงวัวกับเพื่อนของเขา ที่ชื่อ ป๋อค้ากรี๊ เจ้าของวัวคนนั้นมีลูกสาวอยู่หนึ่งคน ลูกสาวเจ้าของวัว เป็นคนเอาเสบียงอาหารมาส่งทุกวันจนตกหลุมรักตุ้นจั่ว วันหนึ่งหญิง-สาวมาอยู่จนค่ำ พ่อเกิดความสงสัยจึงส่งคนมาแอบดู เห็นว่าลูกสาวนายจ้างคุยกับตุ้นจิ๊วจึงกลับไปบอกนายจ้าง หลังจากนั้น เขาจึงห้ามไม่ ให้ลูกสาวมาส่งข้าวอีกเลย

วันหนึ่ง ตุ้นจั่วตื่นมาจะหุงข้าวเห็นว่าข้าวสารหมดจึงชวนเพื่อนกลับไปเอาข้าวสารในเมือง เมื่อได้ข้าวแล้วเขาจึงเดินทางกลับไปที่ไร่บน สรวงสวรรค์ได้เกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ อีกทั้งยังมีการแตกแยกกันเป็นกลุ่ม ๆ คนเมืองหนึ่งได้ท้าชิงกับเมืองที่หญิงสาวของตุ้นจั่วอาศัย อยู่ โดยพนันกันว่าถ้าเมืองที่มาท้าชิงชนะจะได้ตัวของหญิงสาวไปครองพร้อมกับเมือง ทำให้พ่อของเธอลำบากใจมากไม่รู้ว่าจะหาใคร มาเป็นแม่ทัพในการรบได้ จึงเดินทางลงมายังโลกมนุษย์ ได้เห็นตุ้นจั่วว่าเป็นผู้มีความชาญฉลาด เขาจึงแปลงกายลงมาเป็นนก แล้วบอก ตุ้นจั่วว่าให้ไปช่วยหน่อย ก่อนจะไปตุ้นจั่วได้สั่งเพื่อนไว้ว่าให้เอากิ่งไผ่มาวางไว้ข้าง ๆ กายเขา ถ้าใบไผ่เหี่ยวแห้งเขาจะไม่กลับลงมา แต่ถ้า ก้านไม้ไผ่เขียววันเขียวคืนเขาก็จะกลับลงมา แล้ววิญญาณของตุ้นจั่วก็ถูกมายังสวรรค์

ตุ้นจั่วได้รบกับลูกชายเจ้าเมืองสองคนจนทั้งสองได้รับบาดเจ็บสาหัส สู้กันจนตุ้นจั่วได้ชัยชนะ ฝ่ายตรงข้ามจึงผูกใจเจ็บใช้วิธีไม่ซื่อโดยให้คน ที่มาจากนรกชื่อ จัว ทำร้ายลูกชายเจ้าเมืองที่รบกับตุ้นจั่วจนตาย แล้วแกล้งไปหลอกเจ้าเมืองว่าตุ้นจั่วเป็นผู้ฆ่า ด้วยความโมโหฝ่ายนั้นจึง ยกทัพ กลับมาอีกครั้งหนึ่ง การรบครั้งนี้ยิ่งใหญ่มาก ฝ่ายศัตรูมีนายทหารเอกสามนายเช่นเดียวกับฝ่ายของตุ้นจั่ว ได้นัดหมายกันว่าวันขึ้น15 ค่ำจะรบกัน เมื่อถึงเวลากองทัพศัตรูได้เข้าโจมตีเมืองของตุ้นจั่ว รบกันอยูหลายคืนหลายวัน ทหารก็บาดเจ็บมากมาย จนกระทั่งตุ้นจั่วฆ่า ทหารเอกและเจ้าเมืองฝ่ายศัตรูเสียชีวิต เมืองของตุ้นจั่วจัดงานฉลองยิ่งใหญ่ พ่อของหญิงคนรักจึงยกหล่อนให้กับตุ้นจั่ว ทั้งสองจึงลงไปอย ู่
ด้วยกันบนโลกมนุษย์

เมือกลับมาได้ทราบข่าวว่าลูกสาวผู้นำหมู่บ้านถูกจับตัวไปไว้ที่เมืองบาดาล ผู้นำหมู่บ้านจึงขอให้ตุ้นจั่วไปช่วย เขาไม่อยากปฎิเสธจึงตอบ ตกลงว่าจะช่วย ก่อนเขาจะลงไปเมืองบาดาลได้บอกภรรยาว่า อย่าออกจากบ้านก่อนเขาจะกลับมา ก่อนเขาจะออกไป เขาได้ทำพิธีใจ๋ไหล เพื่อกันภูตผีปีศาจ ด้วยความไม่รู้ของภรรยาจึงดึงออก จัวผู้มาจากนรกก็ได้จับตัวนางไปขังไว้ในถ้ำเมืองบาดาล ตุ้นจั่วก็ลงไปเมืองบาดาล เพื่อไปช่วยลูกสาวผู้นำหมู่บ้าน ตุ้นจั่วเลยต่อสู้กับพญานาคแต่ เสียท่าถูกลอบตบตกผาแล้วสลบไป พญานาคจับตัวไปมัดแขน แล้วมีเด็กน้อย คนหนึ่งลงมาจากสวรรค์มาช่วยส่งเขากลับมายังโลกมนุษย์ และช่วยรักษาตัวให้หาย จากนั้นตุ้นจั่วก็เดินทางไปขอทหารเอกจากสวรรค์เพื่อ ให้มาช่วย ทั้งหมดลงไปยังเมืองบาดาลและช่วยกันปราบพญานาค ตุ้นจั่วได้ช่วยลูกสาวผู้นำแล้วพามายังโลกมนุษย์ เมื่อเสร็จแล้วเขาก็กลับ บ้าน ไม่เจอภรรยา จึงถามกับเจ้าที่เจ้าทางว่าตอนที่เขาไม่อยู่มีใครมาลักตัวภรรยาของเขาไป เจ้าที่ตอบว่า จัวที่มาจากนรกนำตัวเธอไป ตุ้นจั่วถามอีกว่า แล้วท่านรู้หรือไม่ว่ามันเอาตัวเธอซ่อนไว้ที่ไหน เจ้าที่ตอบว่า ข้ารู้แต่ไม่ใช่เวลานี้ เพราะตอนนี้ จัว กำลังมีอิทธิฤทธิ์มาก รอไว้ให้ถึงเวลาที่เหมาะสม ข้าจะบอกเจ้า

หลังจากนั้น ผ่านมาสองสามวัน เจ้าเด็กน้อยจากสวรรค์ ได้ต่อสู้กับจัวแล้วโดนทำร้ายบาดเจ็บ ได้หนีไปเพื่อรักษาตัว เจ้าที่บอกกับตุ้นจั่วว่า ถึงเวลาที่จะไปช่วยภรรายาของเจ้า ตุ้นจั่วจึงไปขอทหารสองคนจากสวรรค์เพื่อไปทำลายถ้ำ เมื่อลงไปสู่เมืองบาดาลได้เจอกับภรรยา แต่จัว ใช้อิทธิฤทธิ์กั้นปากทางเข้าไว้ทำให้ ตุ้นจั่วเข้าไม่ได้ เขาบอกทหารทั้งสองว่า“ เจ้าจงใช้อำนาจที่เจ้ามีพังประตูเข้าไปสิ “ แต่ไม่สำเร็จ

จากนั้นทั้งสามคนได้ช่วยกันพังประตูถ้ำ แต่ครั้งนี้พังสำเร็จ ตุ้นจั่ววิ่งเข้าไปช่วยภรรยาแล้วจัวก็กลับมา “ เจ้าบังอาจนัก กล้าเข้ามาในถ้ำของข้า เจ้าจะต้องตายอยู่ตรงนั้นแหละ ” ทั้งสองก็ต่อสู้กันหลายวัน ทหารเอกจากสวรรค์ถูกเจ้าจัวดูดเข้าไปในร่างของตน แล้วเขาก็แปลงกายเป็นทหาร คนนั้น ทำให้ตุ้นจั่วหลงคิดว่าเป็นทหารคนนั้น จริง ๆ จัวได้โอกาสทำร้ายตุ้นจั่วจนบาดเจ็บ ระหว่างนั้นจัวก็แปลงร่างเป็นทหารคนที่สอง และ ทำร้ายตุ้นจั่วเช่นกัน ตุ้นจั่วต่อสู้แล้วทำให้จัวบาดเจ็บ ร่างทั้งสองหลุดออกมา สู้กันไปมา จัวเป็นฝ่ายแพ้ เหลือแต่ผ้าที่ลอยอยู่บนฟ้า เด็กน้อย จากสวรรค์ยิงพลังไปยังผ้าผืนนั้นจนแตกกระจาย ตุ้นจั่วพาภรรยากลับมาได้อย่างปลอดภัยแล้วส่งทหารเอกกลับไปสวรรค์ ตุ้นจั่วบอกภรรยาว่า “ ข้าจะไปตามหาแม่ เจ้าจะไปด้วยไหม ” ทั้งสองไปตามหาแม่ เจอยายแก่คนหนึ่งจึงเข้าไปถาม “ ยายเห็นแม่ข้าไหม ” ยายตอบว่า “ แม่เจ้า อยู่ในกระท่อมหลังเล็ก ” ตุ้นจั่วเข้าไปถึงจึงถามแม่ว่า “ พ่อใหม่ไปไหน ” แม่ตอบว่า “ เราอยู่ด้วยกันไม่นาน พ่อใหม่ของเจ้าก็เสียชีวิต เหลือแต่ แม่เพียงคนเดียว ” ตุ้นจั่วก็พาแม่และภรรยากลับไปอยู่ด้วยกันอย่างมีความสุข