นิทานชาดก (ทิปิชาดก : แพะกับเสือเหลือง)

ในสมัยหนึ่งพระพุทธเจ้าประทับอยู่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ทรงปรารภแม่แพะตัวหนึ่ง ได้ตรัสอดีตนิทานมาสาธก ว่า...

          กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว พระโพธิสัตว์เกิดเป็นฤๅษีบำเพ็ญเพียรอยู่ในป่าหิมพานต์เป็นเวลานาน ต่อมาได้สร้างบรรณศาลาที่ซอกเขาแห่งหนึ่งใกล้เมืองราชคฤห์ ทุกวันพวกคนเลี้ยงแพะจะพากันต้อนแพะมาเลี้ยงที่ซอกเขาใกล้ที่อยู่ของพระฤๅษีนั้นเป็นประจำ เพราะมีภูเขาล้อมรอบเมื่อปล่อยแพะแล้ว พวกเขาก็จะพากันเล่น ตกเย็นถึงจะไปต้อนแพะกลับบ้านไป

          ต่อมาเย็นวันหนึ่ง เมื่อได้เวลาต้อนแพะกลับบ้าน มีแม่แพะตัวหนึ่งไปหากินไกลฝูง ไม่ทันเห็นฝูงแพะกลับคอก จึงเดินล้าหลังอยู่ ในขณะนั้นมีเสือเหลืองตัวหนึ่งเห็นแม่แพะนั้นกำลังเดินกลับ แพะพอเห็นเสือเหลืองยืนดักรออยู่ข้างหน้าก็คิดว่า
          "วันนี้ชีวิตเราไม่รอดแน่ นอกจากจะพูดคำอ่อนหวานให้มันใจอ่อนเท่านั้น เราถึงจะรอดไปได้"
          เมื่อเดินเข้าไปใกล้เสือเหลือง จึงพูดขึ้นว่า "คุณลุงคะ สบายดีหรอเปล่า แม่ฉันถามหาลุงอยู่เป็นประจำ พวกเราคิดถึงคุณลุงอยู่เป็นประจำ พวกเราคิดถึงคุณลุงตลอดเวลาล่ะค่ะ"
          เสือเหลืองได้ฟังก็รู้ว่าเป็นกลลวงของแม่แพะจึงตอบไปว่า "แม่แพะ เจ้าบังอาจมาเหยียบหางเราได้ วันนี้เจ้าคงว่าเจ้าจะพ้นจากความตายไปได้ด้วยการเรียกเราว่าลุงเหรอ"
          แม่แพะ "ท่านนั่งหันหน้ามาทางฉัน ฉันก็อยู่ตรงหน้าของท่าน ไฉนฉันถึงจะเหยียบหางของท่านที่อยู่ด้านหลังของท่านละ"
          เสือเหลือง "ทวีปทั้ง ๔ มหาสมุทรและภูเขาทั้งหมดเราเอาหางวางไว้หมด เจ้าจะไม่เหยียบหางของเราได้อย่างไร"
          แม่แพะ "พวกญาติ ๆ ได้บอกเรื่องหาของท่านยาวให้ฉันทราบก่อนแล้ว ฉันจึงมาทางอากาศ"
          เสือเหลือง "เรารู้ว่าเจ้ามาทางอากาศ ฝูงเนื้อเห็นเจ้าจึงแตกตื่นหนีไป ทำให้อาหารของเราหนีไปหมด เจ้าจะว่าอย่างไร "กล่าวจบก็ได้ตะครุบแม่แพะฆ่ากินเป็นอาหารในที่สุด

          พระพุทธองค์ เมื่อตรัสอดีตนิทานจบได้ตรัสพระคาถาว่า
"ในคนโหดร้ายไม่มีเหตุไม่มีผล ไม่มีถ้อยคำเป็นสุภาษิตในคนโหดร้าย บุคคลพึงทำการหลบหนีไปให้พ้น เพราะคำของคนดีมันก็ไม่ชอบ"

นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า : เหตุผลและคุณธรรมไม่มีในผู้ร้าย