รูปลักษณ์ของลายหลักบนผ้าจกและศิลปะการปักเย็บด้วยมือของชาวไท-ยวนราชบุรี (1)
เขียนโดย njoy เมื่อ พฤ, 08/07/2008 - 15:41. | in
วันที่เอกสารถูกสร้าง:
07/08/2008
ที่มา:
พิพิธภัณฑ์ผ้า มหาวิทยาลัยนเรศวร http://www.thaitextilemuseum.com
รูปลักษณ์ของลายหลักบนผ้าจกและศิลปะการปักเย็บด้วยมือของชาวไท-ยวนราชบุรี เอกลักษณ์ของลายหลักบนผ้าจก
ลายหลักเป็นลายขนาดใหญ่ที่ใช้จกอยู่ตรงกลางของตีนซิ่น มีรูปทรงที่เป็นหลักใหญ่ ๆ มาแต่โบราณถึงพุทธศักราช 2537 จำนวน 8 ลายคือ
- ลายหน้าหมอน
ที่มาของชื่อ เรียกสืบต่อกันมาตั้งแต่โบราณ
แนวทางสันนิษฐาน รูปทรงคล้ายสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนมักปรากฏอยู่ในลายของหน้าหมอนจก
แหล่งทอ กลุ่มช่างฝีมือคูบัว ปัจจุบันทอที่ศูนย์สืบทอดศิลปะผ้าจกราชบุรี และศูนย์หัตถกรรมพื้นบ้านราชบุรี วัดคูบัว แต่เป็นที่น่าสังเกตว่าลายหน้าหมอนไม่มีผู้นิยมมากนัก
ประโยชน์ ใช้ทอจกเป็นลายในตีนผ้าซิ่น และจะพบบ้างในหน้าหมอนจกของไท-ยวนราชบุรี
- ลายดอกเซีย
ที่มาของชื่อ เป็นชื่อที่เรียกสืบกันมาตั้งแต่โบราณ ไม่มีความหมายในปัจจุบัน
แนวทางสันนิษฐาน ไม่สามารถสันนิษฐานได้แน่ชัด
แหล่งที่นิยมทอ ช่างฝีมือไท-ยวน ตำบลคูบัว อำเภอเมือง จังหวัดราชบุรี เช่น กลุ่มบ้านหัวนา ของคุณยายซ้อน กำลังหาญ และกลุ่มศูนย์สืบทอดศิลปะผ้าจกราชบุรี ปัจจุบันกลุ่มช่างฝีมือกลุ่มอื่นเริ่มนำมาลายนี้ไปทอกันบ้างแล้ว
ประโยชน์ ใช้ทอเป็นลายผ้าจกเพื่อประกอบเป็นซิ่นตีนจก ไม่พบในผ้าจกประเภทอื่น
- ลายกาบ
ที่มาของชื่อ เรียกสืบต่อกันมาตั้งแต่โบราณ
แนวทางสันนิษฐาน ลักษณะของลาย คล้ายกับกาบของลำไม้ไผ่
แหล่งที่นิยมทอ ช่างฝีมือกลุ่มตำบลดอนแร่ ตำบลห้วยไผ่ ตำบลรางบัว ปัจจุบัน มีการทอในทุกกลุ่มช่างฝีมือ เช่น ศูนย์หัตกรรมพื้นบ้านวัดนาหนอง วัดคูบัว วัดรางบัว และช่างฝีมือทอบ้านตะโกกลุ่มบ้านหัวนาและศูนย์สืบทอดศิลปะผ้าจกราชบุรี วัดแคทราย เป็นลายที่มีผู้นิยมทอกันมากและถือว่าเป็นลายมาตรฐานของผ้าจกราชบุรี
ประโยชน์ ใช้ทอเป็นตีนผ้าซิ่นตีนจก หน้าหมอนจก
- ลายกาบดอกแก้ว
ที่มาของชื่อ เป็นลายในตระกูลลายกาบ
แนวทางสันนิษฐาน นักวิชาการกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม กำหนดชื่อขึ้นใหม่
แหล่งที่นิยมทอ กลุ่มช่างฝีมือตำบลดอนแร่ เช่น บ้านห้วย หนองโป่ง วัดนาหนอง ดอนซาด ดอนกอกและตำบลรางบัว รางอาว ชัฏใหญ่
ประโยชน์ ใช้ทอเป็นลายในตีนผ้าซิ่นตีนจก หน้าหมอนจก
ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก ผ้าจกไท-ยวน ราชบุรี คุณ อุดม สมพร
ต้นฉบับ : http://www.thaitextilemuseum.com/HOME/TaiYuan/taiyuan.htm
<- ย้อนกลับไปยังหน้ารวม link ลายผ้า, ข้อมูลจากพิพิธภัณฑ์ผ้า มหาวิทยาลัยนเรศวร
