ค้นหา
เมนู
- หน้าหลัก
- หมวดหมู่
- ภัยพิบัติ (65)
- ธรรมชาติ (286)
- วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (172)
- สังคม (2814)
- วัฒนธรรม (3270)
- ความรู้พื้นฐานทางวัฒนธรรม (19)
- ชาติพันธุ์ (531)
- ประเพณี (780)
- ภูมิปัญญาไทย (1652)
- การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ (11)
- การแต่งกาย (25)
- การรักษาโรค (67)
- การละเล่นพื้นบ้านและนาฏศิลป์ (381)
- การศึกษา (2)
- งานช่างฝีมือพื้นบ้าน (385)
- ผ้าทอ (300)
- งานหล่อ (0)
- งานแกะสลัก (11)
- งานปั้น เครื่องปั้นดินเผา และเซรามิก (12)
- ภาพเขียน (1)
- เครื่องถม (0)
- เครื่องจักรสาน (36)
- เครื่องทอง (1)
- เครื่องเงิน (2)
- เครื่องกระดาษ (2)
- เครื่องเขิน (2)
- เครื่องไม้ (7)
- เครื่องรัก (0)
- เครื่องโลหะ (6)
- เครื่องหนัง (0)
- อัญมณีและเครื่องประดับ (0)
- งานช่างฝีมืออื่นๆ (4)
- ที่อยู่อาศัย (99)
- ภาษาและวรรณกรรม (290)
- ศิลปะการป้องกันตัว (8)
- อาชีพและวิธีการหากิน (27)
- อุปกรณ์หากินและของใช้ (154)
- อาหาร (203)
- เครือข่ายทางวัฒนธรรม (204)
- วัฒนธรรมหลวง (17)
- เนื้อหาวัฒนธรรมรอจัดหมวด (0)
- ศิลปะและการบันเทิง (699)
- ศาสนาและจิตวิญญาณ (7090)
- เนื้อหารอจัดหมวด (26)
- ค้นหาชั้นสูง
- บริจาคเนื้อหา
- เกี่ยวกับโครงการ
ล็อกอิน
นานาสาระผ้าจกไท-ยวน (1) การทอผ้าจกในประเทศไทย
นานาสาระผ้าจกไท-ยวน
การทอผ้าจก
กรรมวิธีการทอผ้าจกเป็นการทอและปักผ้าไปพร้อมๆ กันจกคือการทอลวดลายบนผืนผ้าด้วยวิธีการเพิ่มด้ายเส้นพุ่งพิเศษเข้าไปเป็นช่วงๆ ไม่ติดต่อกันตลอดหน้ากว้างของผ้า การจกจะใช้ไม้หรือขนเม่นหรือนิ้วมือยกขึ้นจก (ควัก)เส้นด้ายสีสันต่างๆ ขึ้นมาบนเส้นยืนให้เกิดลวดลายตามที่ต้องการ
การทอผ้าจกในประเทศไทย
ในประเทศไทยมีการทอผ้าจกในภาคเหนือและภาคกลางรูปแบบ ลวดลาย สีสัน ของผ้าจก จะแตกต่างกันไป ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับท้องถิ่นหรือเอกลักษณ์ของแต่ละเผ่าพันธุ์ที่สืบเชื้อสายมาจากบรรพบุรุษผ้าจกของไทย หากแบ่งตามชนเผ่า จะพบว่ามีการทอผ้าจกตามชนเผ่าใหญ่ๆ ดังนี้
1. ผ้าจกไท-ยวน
2. ผ้าจกไท-พวน (ลาวพวน)
3. ผ้าจกไท-ลื้อ
4. ผ้าจกลาวครั่ง
การทอผ้าจกตามเผ่าพันธุ์นั้น รูปแบบลักษณะมีความแตกต่างกันไปตามเผ่าพันธุ์อาทิ
ผ้าจกไทลื้อ
มีรูปแบบการจกลวดลายลงบนตัวซิ่นหรือกลางตัวซิ่น ส่วนหัวซิ่นและตีนซิ่นจะไม่มีการจกลวดลายซึ่งแตกต่างกับผ้าจกของกลุ่มคนไทอื่นๆ ทั่วไปที่จะจกลวดลายบริเวณเชิงซิ่นหรือตีนซิ่น เวลาสวมใส่ลวดลายของผ้าจกจะอยู่บริเวณตั้งแต่สะโพกลงมาจนถึงน่องเป็นต้น
ผ้าจกลาวครั่ง
มีเอกลักษณ์ที่เด่นและแตกต่างจากผ้าจกของชนเผ่าอื่นๆ โดยเฉพาะลักษณะผ้าจกที่จกลงบนผ้าสีแดงที่ย้อมด้วยสีของครั่งซึ่งเป็นที่มาของการเรียกกลุ่มคนเหล่านี้ว่า“ลาวครั่ง”
ผ้าจกไท-ยวน
ชาวไท-ยวน เป็นกลุ่มคนที่มีประวัติความเป็นมาที่ยาวนาน มีอาณาจักรดั้งเดิมคืออาณาจักรโยนก และเรียกคนเหล่านี้ว่า คนโยนกหรือคนยวน ซึ่งคนเหล่านี้คือกลุ่มคนเมืองของล้านนาที่อยู่ในแถบ 8 จังหวัดภาคเหนือปัจจุบัน และมีบางส่วนที่อพยพมาอยู่ทางแถบภาคกลางด้วยเหตุผลทางการเมือง เช่นในจังหวัดราชบุรี สระบุรี ผ้าจกไท-ยวนนับเป็นผ้าจกที่มีความสวยงามมีเอกลักษณ์รูปแบบที่ยังคงสืบสานมาอย่างต่อเนื่อง การทอผ้าจกของไท-ยวน นอกจากการทำให้เกิดความสวยงามบนผืนผ้าแล้ว ลวดลายที่ทอยังแฝงด้วยความเชื่อทางศาสนา ผ้าแต่ละผืนที่ทอขึ้นจึงมิใช่สำหรับสวมใส่เพื่อความสวยงามเท่านั้นแต่ยังเป็นการสืบสานวัฒนธรรมประเพณีของท้องถิ่นให้สืบเนื่องต่อกันไปด้วย
วันนี้นำเสนอเรื่องราวของผ้าจกโดยเฉพาะผ้าจกไท-ยวน ซึ่งจะแบ่งผ้าจกไท-ยวน ตามท้องถิ่นที่อยู่อาศัยของกลุ่มคนที่ทอดังนี้
ต้นฉบับ : http://www.thaitextilemuseum.com/HOME/jok/jok.html