ชาติพันธุ์ล้านนา - ข่าเมต/ข่าละเมด

ข่าเมต/ข่าละเมด

ข่าเมด หรือ ข่าละเมด เป็นชนเผ่าลาวเทิง มีถิ่นฐานดั้งเดิมอยู่ทางภาคเหนือของลาวแถบหลวงพระบาง ต่อมาได้อพยพเข้ามาอาศัยอยู่ในเขตเมืองเวียงพูคา แขวงหลวงน้ำทาและเมืองห้วยทราย แขวงบ่อแก้วของลาว ข่าเมตมีสำเนียงภาษาพูดใกล้เคียงกีบข่ามุ แต่แตกต่างกันด้านสำเนียงและคำศัพท์บางคำ ไม่มีภาษาเขียนเป็นของตนเอง จึงสืบทอดวัฒนธรรมประเพณี และเรื่องราวต่าง ของบรรพบุรุษด้วยการบอกเล่าสืบต่อกันมา

ข่าเมดหรือข่าละเมดส่วน ใหญ่อาศัยอยู่ในเขตภูดอย ดำรงชีวิตอยู่ด้วยการถางป่าทำไร่และทำนาตามหุบเขา อาหารส่วนมากได้จากป่า เช่น ผัก หน่อไม้ สัตว์ป่า และของป่าอื่น ๆ ส่วนสัตว์เลี้ยงส่วนใหญ่เลี้ยงไว้เพื่อใช้งาน และประกอบพิธีกรรมเกี่ยวกับความเชื่อเรื่องผี วัวและควายเป็นสัตว์เลี้ยงที่ถือว่าเป็นทรัพย์สินมีค่าที่แสดงให้เห็นถึง ฐานะของครอบครัวตามปกติจะไม่ฆ่าวัว หรือควายเป็นอาหารในชีวิตประจำวันนอกจากจะฆ่าเพื่อเซ่นบูชาผีเท่านั้น ส่วนหมู แพะ และไก่จะเลี้ยงกันโดยทั่วไป ส่วนมากจะปล่อยให้สัตว์เลี้ยงหากินเองตามธรรมชาติ เจ้าของจะให้อาหารเสริมบ้างในตอนเย็น เลี้ยงไว้เพื่อเซ่นผีหรือเป็นอาหารในเทศกาลสำคัญ ๆ เช่น เลี้ยงผีเรือน ผีบ้าน งานแต่งงาน สำหรับไก่นอกจากใช้เลี้ยงผีแล้วยังใช้เป็น