เรือนลุงคิว - เรือนไทยโบราณ สถาปัตยกรรมล้านนา

พิพิธภัณฑ์เรือนโบราณ - เรือนลุงคิว

เป็นอาคารรูปทรงแบบโคโลเนียล (Colonial) หรือทรงอาณานิคม เดิมเคยเป็นบ้านของ นายอาเธอร์ ไลออนแนล คิวริเปอล์(Arther Lionel Queripel) สร้างขึ้นราว พ.ศ. 2465 มีหม่องตันเป็นสถาปนิก และผู้รับเหมาก่อสร้างในปี พ.ศ. 2506 บ้านหลังนี้ถูกเวนคืนให้มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ต่อมาได้ปรับปรุงให้เป็นสถานที่ทำการของสถาบันวิจัยสังคม และเมื่อสถาบันวิจัยสังคมย้ายไปยังอาคารสำนักงานแห่งใหม่ อาคารหลังนี้ได้ถูกกำหนดให้เป็นที่ทำการ สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม ตั้งแต่ปี พ.ศ.2537 เป็นต้นมา

เกี่ยวกับนายเคอริเปอล์ หรือบ้างเรียกคิวริเปอล์ หรือนายคิวเจ้าของเดิมของบ้านหลังนี้ เป็นชาวอังกฤษมีภรรยาคนไทยชื่อ นางดอกจันทร์ เป็นชาวลำปาง เชื้อสายไทใหญ่ นายคิวริเปอล์เข้ามาทำงานในประเทศไทยเป็นพนักงานของบริษัททำไม้ บอมเบย์ เบอร์ม่า จำกัด พ.ศ.2443-2457 ทำงานที่เชียงใหม่และแพร่ บางครั้งก็เข้าไปทำงานในประเทศพม่า พ.ศ. 2453-2462 ทำงานที่กรุงเทพฯ ในฐานะผู้จัดการของบริษัทดังกล่าว

นายคิวริเปอล์ถึงแก่กรรม ที่โรงพยาบาลจุฬา กรุงเทพฯ เมื่อ พ.ศ.2489 (ในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ทหารอังกฤษได้ปลดอาวุธที่สวนลุมพินี และโรงพยาบาลจฬาเป็นที่พักรักษาตัวของทหารอังกฤษ)

นายคิวริเปอล์ผู้นี้สามารถพูดภาษาคำเมืองได้คล่อง เป็นคนรักศิลปะและกีฬาเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งกีฬาโปโล ส่วนด้านศิลปะนั้นนายคิวริเปอล์เป็นผู้ที่ชอบการแกะสลัก และทอผ้ามาก เป็นฝรั่งคนแรกที่ว่าจ้างให้ช่างพื้นบ้านแกะสลักรูปช้างประดับภายในบ้าน ในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 นายคิวริเปอล์ได้เปลี่ยนนามสกุลเป็น กีรติปาล โดยขอนามสกุลจาก พระองค์เจ้าอาทิตย์ ทิพยอาภา

บริเวณที่ตั้งบ้านของนายคิวริเปอล์นี้ แต่เดิมเรียกกันว่า "หลิ่งห้า" บริเวณบ้านมีเนื้อที่ประมาณ 100 ไร่ ล้อมด้วยรั้วลวดหนาม และปลูกไม้ไผ่รอบบ้าน มีสัตว์เลี้ยงต่างๆ เช่น วัว ควาย แพะ และมีการปลูกไม้ดอกไม้ผลนานาชนิด โดยเฉพาะสตรอเบอรี่ นายคิวริเปอล์ คือคนแรกที่นำมาปลูกในเมืองไทย ผลไม้จากสวนของนายคิวริเปอล์ได้ส่งไปถวาย รัชกาลที่ 7 และมอบให้ หลวงประดิษฐ์ มนูธรรม เป็นประจำทุกปี ส่วนสวนดอกไม้นั้นสวยงามเป็นที่ร่ำลือ เมื่อครั้งที่รัชกาลที่ 7 เสด็จประพาสเชียงใหม่ พระองค์ทรงเสด็จมาชมสวนภายในบริเวณบ้านของนายคิวริเปอล์แห่งนี้ด้วย ในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ญี่ปุ่นได้มายึดตึกแห่งนี้เป็นที่ทำการ และได้ฝังระเบิดไว้รอบๆ บ้าน เมื่อสงครามสงบ ทางราชการจึงได้กู้ระเบิดออก จากนั้นหลวงปู่แหวนสุจิณโณ และพระธุดงค์ได้เข้ามาปักกลดอยู่ หลังจากนั้นลูกๆ ของนายคิวริเปอล์จึงเข้ามาซ่อมแซม และเข้ามาอาศัย จนกระทั่งมีการเวนคืนให้แก่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ อนุมัติเป็นที่ทำการสถาบันวิจัยสังคม และปัจจุบันเป็นที่ตั้งของสำนักงานสำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ในที่สุด

ขอบคุณข้อมูลจาก พิพิธภัณฑ์เรือนโบราณ สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 

สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม ได้อนุรักษ์เรือนโบราณ และมีกลุ่มเรือนโบราณที่เป็นศูนย์รวม แหล่งศึกษาค้นคว้าด้านศิลปวัฒนธรรมและสถาปัตยกรรมของล้านนา รวมทั้งการจัดการเพื่อให้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ด้านศิลปวัฒนธรรมล้านนา  ซึ่งในปัจจุบันมีเรือนโบราณอยู่ 8 หลังดังนี้