การละเล่นพื้นบ้านภาคกลาง - นางลิงลม

นางลิงลม

ภาค     ภาคกลาง
จังหวัด  สระแก้ว

• โอกาส/ช่วงเวลาที่เล่น

เล่นในช่วงเทศกาลสงกรานต์ตั้งแต่ช่วงสงกรานต์ลงถึงช่วงสงกรานต์ขึ้น มักอยู่ในช่วงวันที่ ๑๓ เมษายน-๒๐ เมษายน ของทุกปีแล้วแต่กำหนดของท้องถิ่น ถ้าสงกรานต์ขึ้นก็จะมีการทำบุญใหญ่กำหนดเป็นที่รู้กัน พวกเด็ก ๆ ก็จะเลิกเล่นพิธีกรรมต่าง ๆ ทันที เวลาที่นิยมเล่นคือช่วงเย็นแดดร่มลมตกไปช่วงหัวค่ำ

• วิธีเล่นและอุปกรณ์การเล่น

นำเด็กผู้ชายอายุระหว่าง ๗-๑๕ ปี ที่ถูกกำหนดให้เป็นร่างทรงผีนางลิงลม มาผูกเอวด้วยผ้าขาวม้า ด้วยชายผ้าข้างหนึ่งหันชายผ้าอีกข้างหนึ่งไปทางด้านห้อง เปรียบเหมือนเชือกที่ล่าลิงให้เด็กผู้หญิงรุ่นเดียวกัน อีกคนหนึ่งกำหนดตัวให้เป็นเจ้าของลิง ถือชายผ้าไว้หักดอกไม้ตามชายป่ามาให้ร่างทรงนางลิงลมถือ พนมมือหันหน้าไปทางทิศตะวันตก คุกเข่าหมอบลง
ให้เด็กชายอีก ๒ คน ยืนขนาบข้างซ้าย-ขวา ดึงผ้าขาวม้าที่ขึงค่อนข้างตึงข้างละ ๒ มุม ขยับมือโบกผ้าขาวม้าขึ้นลง เด็กชายหลายคนช่วยกันร้องเชิญผีนางลิงลมมาเข้าสิงร่างทรง

" นางลิงลมมาอมข้าวพอง
เด็กน้อยทั้งสองมาทัดดอกเจ็ก
พญาลงเล็กพญาลงเข่า (เข้า) พระเจ้าลิงลม" ร้องเชิดเช่นนี้เป็นหลาย ๆ เที่ยว จนผีนางลิงลมมาเข้าร่างทรง

• วิธีเล่นและอุปกรณ์การเล่น

นำเด็กผู้ชายอายุระหว่าง ๗-๑๕ ปี ที่ถูกกำหนดให้เป็นร่างทรงผีนางลิงลม มาผูกเอวด้วยผ้าขาวม้า ด้วยชายผ้าข้างหนึ่งหันชายผ้าอีกข้างหนึ่งไปทางด้านห้อง เปรียบเหมือนเชือกที่ล่าลิงให้เด็กผู้หญิงรุ่นเดียวกัน อีกคนหนึ่งกำหนดตัวให้เป็นเจ้าของลิง ถือชายผ้าไว้หักดอกไม้ตามชายป่ามาให้ร่างทรงนางลิงลมถือ พนมมือหันหน้าไปทางทิศตะวันตก คุกเข่าหมอบลง
ให้เด็กชายอีก ๒ คน ยืนขนาบข้างซ้าย-ขวา ดึงผ้าขาวม้าที่ขึงค่อนข้างตึงข้างละ ๒ มุม ขยับมือโบกผ้าขาวม้าขึ้นลง เด็กชายหลายคนช่วยกันร้องเชิญผีนางลิงลมมาเข้าสิงร่างทรง

" นางลิงลมมาอมข้าวพอง
เด็กน้อยทั้งสองมาทัดดอกเจ็ก
พญาลงเล็กพญาลงเข่า (เข้า) พระเจ้าลิงลม" ร้องเชิดเช่นนี้เป็นหลาย ๆ เที่ยว จนผีนางลิงลมมาเข้าร่างทรง

วิธีสังเกตว่าผีนางลิงลมเข้าสิง
มือที่อยู่ในท่าพนมจะเริ่มอาการสั่นช้า ๆ และถี่ขึ้น ๆ ตามลำดับ จนลุกทะลึ่งพรวดขึ้นยืนด้วยอาการแบบอาการยืนของลิงจริง ๆ พวกเด็ก ๆ ที่รวมกลุ่มกันก็จะแตกฮือหนี เพราะกลัวนางลิงลมไล่กัดเว้นแต่คนที่ถือผ้าขาวม้าลิงจะไม่ทำอันตรายแต่อย่าง ใด เพราะถือว่าเป็นเจ้าของเด็กที่ใจกล้าก็จะร้องล้อเจี๊ยก ๆ ลิงลมก็จะไล่กัด พวกที่ล้อจะวิ่งแตกฮือไปที่อื่นต่อไป ถ้าต้องการให้นางลิงลมขึ้นต้นไม้ก็จะบอกให้เจ้าของบอกให้ลิงทำ ปล่อยเชือกลิง ลิงก็สามารถปีนต้นไม้อย่างคล่องแคล่วแม้แต่กิ่งไม้เล็ก ๆ ก็สามารถไต่ไปได้
พอเล่นสนุกได้ระยะพอประมาณสังเกตไม่ให้นางลิงลมเหนื่อยเกินไป เจ้าของลิงก็จะเรียกชื่อของเด็กชายคนนั้น โดยพูดกรอกที่ข้างๆ หูด้วยเสียงค่อนข้างดัง เด็กที่เข้าทรงก็จะรู้สึกตัว และทำสีหน้างงไม่รู้เหตุการณ์ว่าทำอะไรลงไป

• คุณค่า/แนวคิด

๑. ได้ทราบถึงวิถีชีวิตในวัยเด็กของแต่ละท้องถิ่น
๒. สร้างความสนุกสนานเพลิดเพลิน