ความเชื่อภาคกลาง - ผีบรรพบุรุษ

ผีบรรพบุรุษ

ภาค     ภาคกลาง
จังหวัด  ราชบุรี

• ลักษณะความเชื่อ

ผีที่ชาวมอญนับถือและให้ความสำคัญนั้นไม่ต่างจากผีในสังคมเกษตรดั้งเดิมอื่น ๆ คือ มีทั้งผีระดับหมู่บ้านและผีระดับเครือญาติ หรือผีบรรพบุรุษ ซึ่งสืบทอดทางฝ่ายชาย ลูกชายคนโตของตระกูลเป็นต้นผี ผู้รับสืบทอดเสาผีไว้ที่บ้าน ถ้าบุตรคนโตเป็นหญิงบุตรชายคนรองถัดไปเป็นผู้รับแทน หรือไม่ก็ย้ายผีไปอยู่บ้านที่มีลูกชาย ในตระกูลหนึ่ง ๆ จึงมีบ้านที่มีเสาผีเพียงบ้านเดียวเท่านั้น เมื่อถึงเวลาทำพิธีไหว้ผีบรรพบุรุษทุกคนในตระกูลต้องมารวมกันที่บ้านต้นผี ผีของคนไทยเชื้อสายมอญเป็นผีบรรพบุรุษ

• ความสำคัญ

ผีบรรพบุรุษมีหน้าที่ให้คุณให้โทษแก่ลูกหลานในตระกูลเมื่อบรรพบุรุษเปลี่ยน สถานะเป็นผี จะมีอิทธิฤทธิ์ที่มองไม่เห็น ทำให้คนในตระกูลไม่กล้าทำความผิดตามกฎเกณฑ์ที่ได้วางไว้ ให้ประพฤติตนอยู่ในทำนองคลองธรรม ผีบรรพบุรุษของแต่ละตระกูลจึงมีหน้าที่ควบคุมดูแลสมาชิกในตระกูลตน ปกป้องคุ้มครองภัยอันตรายให้แก่ลูกหลาน ให้ความช่วยเหลือเมื่อคนในตระกูลเดือดร้อน ส่งผลให้สังคมโดยรวมสามารถอยู่ได้อย่างมีความสุข เป็นไปตามข้อกำหนดที่วางไว้
การบูชาหรือไหว้ผีบรรพบุรุษ ก็คือพิธีกรรมของการจัดพิธีรำผีมอญ เพื่อสืบทอดความรักความสามัคคี ความเป็นญาติพี่น้อง การปกครองดูแลคนในตระกูลโดยต้นผีเป็นผู้รับหน้าที่ ต้นผีต้องเป็นผู้นำในการทำกิจกรรมต่าง ๆ ในการอยู่ร่วมกัน ดูแลมิให้สมาชิกในตระกูลทำผิดศีลธรรมที่กำหนดไว้ เป็นการขอขมาต่อผีที่สมาชิกในตระกูลได้กระทำความผิดต่อบรรพบุรุษ ซึ่งถือว่าเป็นการไม่เคารพบรรพบุรุษ

• พิธีกรรม

การจัดพิธีเซ่นไหว้ผีบรรพบุรุษโดยปกติปีละครั้งหรือสองสามปีครั้ง นอกจากสมาชิกในตระกูลเจ็บป่วยไม่สบาย หรือมีเหตุไม่ดีเกิดขึ้น จะจัดพิธีรำผีเซ่นไหว้เพื่อขอขมาบรรพบุรุษเป็นกรณีพิเศษได้ แต่คนไทยเชื้อสายมอญโดยส่วนใหญ่แล้วไม่ต้องการรำผีบ่อยนักเพราะแสดงถึงการ ประพฤติผิดศีลธรรมนอกรีตนอกรอยของสมาชิกในตระกูลจึงทำให้บรรพบุรุษไม่พอใจ พิธีกรรมของการรำผีเพื่อขอขมาหรือไหว้บรรพบุรุษนั้น ก็คือการรำผีมอญนั่นเอง ผู้นำประกอบพิธีรำผีเป็นผู้หญิงในตระกูลเดียวกัน ส่วนการจัดการเรื่องพิธีกรรมทั้งหมดคือลูกชายคนโตของตระกูล ทุกคนในตระกูลมาพร้อมกันที่บ้านต้นผีและประกอบพิธีกรรม คือการเซ่นไหว้บรรพบุรุษที่โรงพิธี การรำผีมีดนตรีปี่พาทย์มอญวงใหญ่บรรเลงให้จังหวะการรำ เมื่อเสร็จพิธีทุกคนที่มาร่วมพิธีจะรับประทานอาหารร่วมกัน