แหล่งโบราณคดีภาคเหนือ - เมืองหริภุญชัย

เมืองหริภุญชัย

ภาค     ภาคเหนือ
จังหวัด  ลำพูน

• สถานที่ตั้ง อยู่ในเขตเทศบาลเมืองลำพูน มีแนวกำแพงเมืองล้อมรอบ ด้านนอกมีคูเมืองล้อมรอบ ๓ด้าน ทางด้านทิศตะวันออกติดกับแม่น้ำกวง

• ประวัติความเป็นมา

ตามตำนานมูลศาสนา ได้กล่าวไว้ว่า ฤาษีวาสุเทพเป็นผู้สร้างเมืองหริภุญชัยขึ้นประมาณ พ.ศ. ๑๒๐๔และได้ทูลเชิญพระนางจามเทวีราชธิดาของกษัตริย์ละโว้มาครองเมืองหริภุญ ชัย โดยนำช่างประเภทต่าง ๆอย่างละ ๕๐๐ ร่วมเดินทางมาด้วยเพื่อนำมาเป็นประโยชน์ในการสร้างบ้านแปงเมือง และทำนุบำรุงพุทธศาสนา เพื่อความเป็นปึกแผ่นแก่เมืองหริภุญชัย
หริภุญชัย มีกษัตริย์ปกครองต่อเนื่องกันมาร่วม ๕๐ พระองค์ จนถึง พ.ศ. ๑๘๓๕ พญามังรายแห่งเมืองเชียงรายได้ยกทัพมาตีเมืองหริภุญชัยในสมัยพญายีบาปกครอง ได้สำเร็จ รวมเวลาที่สร้างเมืองหริภุญชัยจนกระทั่งเสื่อมอำนาจลงเป็นเวลา ๖๓๑ ปี
ต่อมาในสมัยพญาแก้ว (พระเมืองแก้ว) กษัตริย์เมืองเชียงใหม่องค์ที่ ๑๓ ทรงเห็นว่าเมืองหริภุญชัยกว้างขวางมากยากแก่การป้องกันรักษา จึงโปรดให้รื้อกำแพงเมืองออก แล้วขุดคูเมืองและก่อกำแพงเมืองขึ้นใหม่ด้วยอิฐให้แคบกว่าเดิมแล้วเสร็จในปี ๒๐๕๙ มีประตูเมือง ๖ แห่ง คือ ประตูท่าขาม ประตูท่าสิงห์ ประตูท่านาง ประตูช้างสี ประตูลี้ และประตูมหาวัน

• ลักษณะทั่วไป

ตัวเมืองหริภุญชัย ตั้งอยู่บนเนินรูปสี่เหลี่ยมรี ขนาดกว้าง ๔๕๐ เมตร ยาว ๘๒๕ เมตร วางตัวเป็นแนวยาวตามลำน้ำกวง ซึ่งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกของเมือง ตำนานมูลศาสนากล่าวว่า วาสุเทพฤาษีออกแบบผังเมืองให้เป็นรูปหอยสังข์

• หลักฐานที่พบ

๑. สุวรรณจังโกฏิเจดีย์ ณ วัดจามเทวี อำเภอเมือง ซึ่งเป็นที่บรรจุพระอัฐิพร้อมเครื่องประดับของพระนางจามเทวี
๒. พระบรมธาตุหริภุญชัย เป็นพระเกศบรมธาตุบรรจุในโกศทองคำ อยู่ในวัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร
๓. วัดมหาวัน เป็นวัดที่พระนางจามเทวีสร้างขึ้น เป็นสถานที่บรรจุพระรอด
๔. กำแพงเมือง - คูเมือง ล้อมรอบเมืองหริภุญชัย

• เส้นทางเข้าสู่เมืองหริภุญชัย

สามารถเดินทางเข้าสู่เมืองหริภุญชัยได้ทุกทิศ เพราะอยู่ในเขตเทศบาลเมืองลำพูนมีถนนหลายสายเข้าถึง