ข้อมูลผ้าไทยภาคเหนือตอนล่าง - ผ้าเมืองกำแพงเพชร

เขียนโดย njoy เมื่อ พฤ, 07/24/2008 - 15:09. | in

วันที่เอกสารถูกสร้าง:

24/07/2008

ที่มา:

พิพิธภัณฑ์ผ้า มหาวิทยาลัยนเรศวร http://www.thaitextilemuseum.com

ข้อมูลทั่วไปจังหวัดกำแพงเพชร

“กรุพระเครื่อง เมืองคนแกร่ง ศิลาแลงใหญ่ กล้วยไข่หวาน น้ำมันลานกระบือ”

จังหวัดกำแพงเพชรเป็นจังหวัดหนึ่งในเขตที่ราบลุ่มแม่น้ำปิงตอนล่าง เคยเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรสุโขทัย มีฐานะเป็นเมืองลูกหลวง มีชื่อเรียกว่า“เมืองชากังราว”เป็น เมืองหน้าด่านทางยุทธศาสตร์ที่สำคัญ จัดเป็นจังหวัดในเขตภาคเหนือตอนล่าง ของประเทศไทย มีแม่น้ำปิงที่เป็นแม่น้ำสำคัญไหลผ่านกลางพื้นที่ของจังหวัดตั้งแต่ เหนือสุดจนใต้สุดนักประวัติศาสตร์ สันนิษฐานว่าสมัยก่อนมีชุมชนโบราณอาศัยอยู่คือเมืองไตรตรึงษ์และเมืองนครชุม และมีตำนานของคนในเขตชุมชนจังหวัดกำแพงเพชร ที่เล่าขานกันมานานคือเรื่อง “ท้าวแสนปม” จากประเพณีต่างๆ ในจัง หวัดกำแพงเพชร ไม่ว่าจะเป็นประเพณี แห่นางแมว ประเพณีกวนข้าวกระยาสารท ประเพณีการแห่บั้งไฟ ประเพณีนบพระเล่นเพลง ทำให้เห็นว่าจังหวัดกำแพง เพชรมีความหลากหลายในทางวัฒนธรรม ซึ่งเกิดจากการอพ ยพโยกย้ายเข้ามาตั้งถิ่นฐาน

กำแพงเพชรมีพื้นที่ประมาณ 8,607 ตารางกิโลเมตร มี อาณาเขตติดต่อกับจังหวัดตาก และ สุโขทัย ทางทิศเหนือติด ต่อกับจังหวัดนครสวรรค์ ทางทิศใต้ ติดต่อกับจังหวัดพิจิตร และพิษณุโลกทางทิศตะวันออก ส่วนทิศตะวันตกติดต่อกับจังหวัดตาก แบ่งการปกครองออกเป็น 9 อำเภอ และ 2 กิ่งอำเภอ คือ อำเภอเมืองกำแพงเพชร อำเภอคลองขลุง อำเภอไทรงาม อำเภอขาณุวรลักษบุรี อำเภอพรานกระต่าย อำเภอลานกระบือ อำเภอคลองลาน อำเภอทรายทองพัฒนา อำเภอปางศิลาทอง กิ่ิงอำเภอบึงสามัคคี และกิ่งอำเภอโกสัมพีนคร

ต้นฉบับ : http://www.thaitextilemuseum.com/Thai/A_5/B14/b14.html

การทอผ้าของจังหวัดกำแพงเพชร

กลุ่มชนที่อาศัยอยู่ในจังหวัดกำแพงเพชรมีความหลากหลาย มี ทั้งกลุ่มคนไทยดั้งเดิมเป็นคนไทยภาคกลางสำเนียงสุโขทัย ไทพวน ไทครั่ง คนอิสาน กลุ่มชาวเขา กระเหรี่ยง ม้ง เย้า ซึ่งตั้งหลักแหล่งทีี่อำเภอคลองลาน ที่อพยพโยกย้ายเข้ามาตั้งถิ่นฐาน ซึ่งได้นำวัฒนธรรมการทอผ้าเข้ามาด้วย

โดยเริ่มแรกเป็นการทอเพื่อใช้เองภาย ในบ้าน ต่อมาได้รับการสนับสนุนจากทางราชการจึงผลิตขึ้นมาเพื่อจำหน่าย ผ้าพื้นเมืองของจังหวัดกำแพงเพชรที่พบ ส่วน ใหญ่เป็น มัดหมี่ ทอด้วยกี่กระตุก วัสดุที่ใช้มีทั้งฝ้าย ไหม และด้ายสำเร็จรูป การย้อมเส้นด้ายหรือเส้นฝ้ายนั้นมีทั้งการใช้สีธรรมชาติและสีเคมี ลวดลายที่พบเห็น เช่น ลายต้นสน ลายนาค ลายดอกทานตะวัน ลาย ดอกกระถิน ลายข้าวหลามตัด เป็นต้น

นอกจากผ้าทอพื้นเมืองแล้วยังมีผ้าปักชาวเขาเผ่าเย้า ซึ่งเป็นกลุ่มชนชาวไทยภูเขาที่อพยพมาจากจังหวัดเชียงราย เนื่องจากประชากร เพิ่มขึ้นและขาดแคลนที่ทำกิน สตรีชาวเย้า จะมีความสามารถในการปักผ้าที่ใช้ในชีวิตประจำวัน ด้วยลวดลายและสีสันที่งดงาม วิธีการปักผ้าของชาวเย้าจะปักเป็นเส้นทะแยงมุมในกรอบสี่เหลี่ยมจัตุรัส ซึ่งเป็นการ ปักพื้นฐานลวดลายจะมีความหมายสะท้อนถึงวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ของชาวเย้า ลวดลายโบราณ เช่น ลายเหยี่ยว(ฟันเลื่อย) ลายปะเต๊า(ดวงดาว) ลายด้าวม่าวน่อม(หูเสือ) ลายย่านเปียง (ดอกไม้ที่เอาแบบ มาจากดอกไม้เงิน) ลายส้ม(ต้นไม้) ลายญ๊อบ(ขอ) ลายกวนเอี๋ยวเตี้ยน (การประทับตรา) เป็นต้น ลายปักบนผ้าเย้าโบราณทุกผืนต้องมีลายส้มย่านเปียง

แหล่งทอผ้าของจังหวัดกำแพงเพชร

1. ผ้าทอแบบมัดหมี่

อำเภอลานกระบือ บ้านหนองกรด บ้านเกาะไผ่ล้อม ตำบลประชาสุขสันต์
อำเภอคอลงขลุง บ้านสามแยก ตำบลวังบัว
อำเภอทรายทองวัฒนา บ้านทุ่งทอง ตำบลทุ่งทอง บ้านชุมนาก ตำบลถาวร
อำเภอไทรงาม บ้านสระแก้ว ตำบลพานทอง
อำเภอเมือง บ้านทุ่งโพธิ์ทะเลกลาง ตำบลนิคมทุ่งโพธิ์ทะเล

2. ผ้าปักชาวเย้า

อำเภอคลองลาน บ้านหนองปรือ บ้านสักงาม ตำบลโป่งน้ำร้อน บ้านคลองลาน ตำบลคลองลานพัฒนา

แหล่งที่มาของข้อมูล :
1. ผ้าทอพื้นเมือง - การสำรวจผู้ผลิตทั่วประเทศ มหาวิทยาลัยศิลปากร,2543
2. ลวดลายบนผืนผ้า สืบสานภูมิปัญญาไทย หนังสือเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิตติ์พระบรมราชินีนาถ
3. ขวัญเมือง จันทโรจนี ลักษณะทางวัฒนธรรม ความเชื่อชาติพันธุ์ : ภาคเหนือตอนล่าง เอกสารสัมนาประวัติ
ศาสตร์ท้องถิ่นภาคเหนือตอนล่าง

ต้นฉบับ: http://www.thaitextilemuseum.com/Thai/A_5/B14/C22/c22.html

ผ้าที่มีชื่อเสียงของจังหวัดกำแพงเพชร

1. ผ้าปักของชาวเย้า อำเภอคลองลาน เป็นโครงการส่งเสริมศิลปาชีพ ซึ่งได้เข้าไปฝึกทำผ้าปักที่โรงฝึกศิลปาชีพ ณ พระราชตำหนัก ภูพิงค์ราชนิเวศน์ โดยเรียนลวดลายที่เป็นของเย้าทั้งหมด
2. ผ้ามัดหมี่ ซึ่งเป็นทั้งผ้าไหมและผ้าฝ้าย ทำเป็นผ้าซิ่น ผ้าชุด