ชนเผ่าม้ง - การทำทองขาว

ชนเผ่าม้ง : การทำทองขาว

ในอดีตม้งนิยมทำเครื่องประดับจากเงิน และทองขาว เนื่องจากสมัยก่อนนั้นม้งไม่่รู้จักทอง มีเรื่องเล่าว่า สมัยก่อนมีม้งผู้ชายคนหนึ่งซึ่งพระเจ้าได้ให้ตื่นแต่เช้าตรู่ เพื่อที่จะไปตีสิ่งของที่บินผ่านมา และพระเจ้าได้บอกว่าเห็นอะไร บินผ่านมาก็ตีให้หมด พอชายคนนี้ตื่นแต่เช้าตรู่เพื่อที่จะไปตีสิ่งของที่บินผ่านมา แต่พอไปถึงชายหนุ่มม้งเห็นสิ่งของอะไรก็ไม่รู้ บินมาลอยอยู่ตรงหน้า เห็นเป็นสีเหลืองๆ แต่ก็่ไม่ตีปล่อยให้ลอยผ่านไป สักพักหนึ่งก็มีสีขาวบินผ่านมาชายคนนี้ก็ไม่ตีอีก แต่พอเห็นสีดำลอยผ่านมาจึงได้ตัดสินใจตี เมื่อตีเสร็จเรียบร้อยแล้ว ชายหนุ่มม้งก็กลับมารายงานให้กับพระเจ้า พระเจ้าจึงได้พูดว่า เจ้านี่ทองลอยมาก็ไม่ตี เงินลอยมาก็ไม่ตี พอเหล็กลอยมาก็ตี ข้าให้เจ้าไปตีทองและเงินนะ ไม้ได้ให้ไปตีเหล็ก แต่เมื่อเจ้าตีได้แค่เหล็ก เจ้าจงนำเหล็กนี้ไปทำเป็นอาวุธ เพื่อที่จะได้ใช้ไปทำมาหากินนะ หลังจากนั้นมาม้งจึงไม่รู้จักทองกับเงิน แต่ที่ม้งรู้จักใช้ทองและเงิน เนื่องจากชายม้งผู้อาภัพได้ไปค้าขายกับจีน จึงทำให้ม้งเริ่มรู้จักใช้เงินตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ม้งจึงเริ่มรู้จักนำเงินและทองขาวมาทำเป็นเครื่องประดับ ดังนั้นภายหลังหรือยุคหลังๆ ม้งจึงนิยมนำทองขาวมาทำเครื่องประดับ สามารถที่จะทำเป็น ต่างหู กำไลข้อมือ กำไลข้อเท้า เข็มขัด เข็มกลัด ห่วงคอ เป็นต้น ซึ่งมีขั้นตอนการทำดังนี้

ขั้นตอนที่ 1

นำแผ่นทองขาวมาวัดขนาดของห่วงต่าง ๆ ซึ่งการทำห่วงคอของม้งนั้นจะมีอยู่ 5 ห่วง คือห่วงอันที่หนึ่งจะมีขนาดใหญ่ที่สุด และจะลดขนาดลงไปเรื่อยๆจนถึงขนาดที่เล็กที่สุด ห่วงเล็กจะอยู่บนสุดของห่วงทั้งหมด หลังจากที่วัดขนาดของห่วง ทั้ง 5 ห่วงเรียบร้อย

ขั้นตอนที่ 2

นำมาตอกลวดลายเป็นรูปดอกไม้ต่างๆแต่ก่อนที่จะตอกลวดลาย สมัยก่อนจะไม่นำแผ่นเงินมาทาบบนชันไม้ แต่ปัจจุบันจะนำแผ่นทองขาวมาทาบบนชันไม้เพื่อไม่ให้เคลื่อนที่และสะดวกในการตอกลาย ช่วยป้องกันมิให้แผ่นเงินเกิดการชำรุด

ขั้นตอนที่ 3

นำห่วงคอที่ตอกลายเรียบร้อยแล้ว จากนั้นนำห่วงคอที่ละอันมาดัดให้ง้อเข้าหากัน เพื่อที่จะเชื่อมเข้ากันได้ จากนั้นก็ทำการเชื่อมห่วงทีละอันให้เสร็จเรียบร้อย จากนั้นนำมาประกอบเข้าด้วยกัน โดยจะจัดเรียงห่วงคอที่มีขนาดที่ใหญ่ที่สุดเป็นฐาน แล้วตามด้วยห่วงคอที่มีขนาดเล็กลดลั่นตามกันมาจนครบ 5 ห่วง เมื่อมีกันจัดเรียงห่วงคอเรียบร้อยแล้วก็จะมีการเชื่อมห่วงคออีกครั้ง โดยที่เชื่อมห่วงคอทั้ง 5 ห่่วงให้ติดกันเป็นแผ่น แล้วจัดทำกระดุมให้แผ่นห่วงคอคล้องกันได้

ขั้นตอนที่ 4

จากนั้นก็นำห่วงคอไปล้างด้วยน้ำกรด ขัดให้เรียบร้อย แล้วชุบด้วยเงิน เมื่อเสร็จเรียบร้อยแล้ว จะนำไปล้างด้วยน้ำกรดอ่อนอีกครั้งเพื่อให้ขาวและเงามากมากขึ้น ซึ่งเครื่องประดับชิ้นนี้ใช้เฉพาะในการ ส่วมใส่ในเทศกาลฉลองปีใหม่เท่านั้นหรือวันสำคัญต่างๆเท่านั้น ซึ่งเครื่องประดับชนิดนี้ก็เป็นอีกอาชีพหนึ่ง ที่เสริมรายได้ให้กับม้ง