วัฒนธรรมการทอผ้าของกลุ่มชนต่างๆ - ผ้าทอของชาวล้านนา, ผ้าทอของลาวพวน

วัฒนธรรมผ้าของกลุ่มชนต่างๆ -ผ้าทอของชาวล้านนา, ผ้าทอของลาวพวน

:: ผ้าทอของชาวล้านนา ::  

เชื้อสายล้านนาไทยอยู่ทางภาคเหนือของไทย มีศูนย์กลางอยู่ที่จังหวัดเชียงใหม่และลำพูน ใช้ผ้าทอและผ้ายกทั้งฝ้ายและไหม ฝีมือประณีตเป็นพิเศษการยกเป็นลวดลายด้วยไหมสีสอดดิ้นเงินและทองจัดเป็นงานขั้นวิจิตรศิลป์ เป็นผ้าของเจ้านายและชนชั้นสูงนิยมลายแบบเรขาคณิต ลายดอกไม้เครือเถาและรูปสัตว์ต่างๆ

ผ้าของล้านนามีอิทธิพลต่อราชสำนักในกรุงเทพฯ เป็นอันมากปัจจุบันผ้าที่ใช้ในราชพิธีต่างๆ ก็ยังทอด้วยช่างที่สืบสายจากเจ้าล้านนาไทยถ้าเป็นผ้าพื้นเมืองของล้านนา ยกดอกลวดลายมีน้อยลายผ้ามีลักษณะเป็นแถบสีขวั้นรอบตัวเห็นได้โดยทั่วไปทางภาคเหนือ เช่น เชียงใหม่ ลำพูน อุตรดิตถ์ น่าน มีข้อน่าสังเกตคือ ล้านนาไทยมีอาณาเขตติดต่อกับชาวเขาเผ่าต่างๆ แต่อิทธิพลของผ้าชาวเขาไม่ปรากฏในผ้าทอล้านนาอาจเป็นเพราะความเจริญทางศิลปวัฒนธรรมของล้านนาไทยเข้มแข็งจนอิทธิพลจากภายนอกไม่อาจแทรกเข้ามาได้(แต่สมัยนี้ไม่แน่ใจ)

กลุ่มล้านนาไทยที่จังหวัดน่านกล่าวอ้างกันว่าเป็นลาวหลายๆ เผ่าแต่ที่มากคือลาวพุงดำซึ่งผู้ชายนิยมสักเป็นลวดลายดำตั้งแต่เอวถึงเข่าลายผ้าซิ่นขวั้นรอบตัวเช่นเดียวกับเชียงใหม่และลำพูน  แต่มีวิธีการทอผ้าด้วยเทคนิคที่ไม่เหมือนใคร คือการทอด้วยวิธีกลับด้ายหรือย้อมเส้นด้ายเรียกว่า ลายน้ำไหล ผ้าน่านนิยมสอดดิ้นเงินและทองด้วย จากภาพจิตรกรรมฝาผนังที่วัดภูมินทร์จะเห็นประเพณีและวัฒนธรรมการแต่งกายด้วยผ้าชนิดต่างๆ ทั้งชายและหญิง

:: ผ้าทอของลาวพวน ::

เชื้อสายลาวพวนคงจะสืบเชื้อสายมาจากลาวที่อาศัยอยู่เมืองพวนใกล้เมืองหลวงพระบาง ประเทศลาวอพยพเข้ามาอยู่ในประเทศไทยสามแห่ง คือที่อำเภอ ลับแล จ.อุตรดิตถ์ หมู่บ้านหาดเสี้ยว  อำเภอศรีสัชนาลัย  จ.สุโขทัย และที่อำเภอคูบัว จ.ราชบุรีทั้งสามแห่งมีวิธีการทอผ้าเหมือนกันคือใช้วิธีจก ตัวผ้านุ่งใช้วิธีทอและยก ไม่เคยพบผ้าที่เป็นมัดหมี่ เชิงจกมีลวดลายและวิธีวางโครงสร้าง สีประสานกลมกลืน ที่อำเภอลับแลและหมู่บ้านใกล้เคียง ลายตีนจกโครงสีเป็นเอกรงค์ออกสีเขียวและสีน้ำตาล นอกจากลายเราขาคณิต ลายเครือเถา  ลายดอกไม้ ลายรูปสัตว์คล้ายหงส์ ยังมีลายที่รูปร่างคล้ายเรือวิญญาณ ซึ่งคล้ายกับลายผ้าของชวาที่เกาะซุมบา สันนิษฐานว่าเป็นลวดลายโบราณของวัฒนธรรมดองชองซึ่งเป็นวัฒนธรรมเก่าแก่ของโลก

เชื้อสายลาวพวนที่หาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ที่อำเภอคูบัว จังหวัดราชบุรี  พบผ้าฝ้ายและผ้าไหมคล้ายผ้าตีนจกของอำเภอลับแลและหาดเสี้ยว ตัวผ้านุ่งเป็นผ้ายกดอกเหมือนลายมุขหรือเป็นลายขวั้นรอบตัวแบบล้านนาเช่นเดียวกับซิ่นล้วงของหาดเสี้ยว ลายตีนจกฝีมือละเอียดประณีตเป็นพิเศษ แต่เป็นลายเรขาคณิต ล้วนใช้สีเอกรงค์สีแดง

ผ้าที่ใช้วิธีการจกยังพบอีกแห่งหนึ่งที่อำเภอแม่แจ่ม  จังหวัดเชียงใหม่จกของแม่แจ่มนั้นก็ได้ขาดตอนการทอไปนาน แต่สมัยนี้นั้นได้กลับมาฟื้นฟูและอนุรักษ์การทอทำ ให้ผ้าจกแม่แจ่มกลับมาเป็นสัญลักษณ์ของผ้าซิ่นตีนจกของเมืองเหนือ และได้ใช้แพร่หลายมากขึ้น

(อ่านต่อที่นี่)

ต้นฉบับ : http://www.thaitextilemuseum.com/Thai/Textile/textile.html